Celelezing 2023
‘Doorpakken. Tempo in de transitie naar een duurzame samenleving’ | Marko Hekkert
De kranten staan bol van het woord crisis. Zo lijken we te maken hebben met een klimaatcrisis, energiecrisis, vluchtelingencrisis en stikstofcrisis. Veel van de crises hebben te maken met de verandering naar een duurzame samenleving. Deze verandering zal nog vele decennia nodig hebben. Is dit niet een tegenstelling: veranderingen die langetijd in beslag nemen en het gevoel van crisis?
In deze Celelezing is Prof. Hekkert ingegaan op de typische dynamiek van grote transities waar onze maatschappij door heen gaat en de rol die crises hier in spelen. Ook is hij ingegaan op de vraag of het verstandige is om deze grootschalige veranderingen te sturen vanuit een crisisperspectief.
Celelezing 2022
‘De toekomst van Europa’ | Caroline de Gruyter
Celelezing 2021
‘Zwolle: stad van de Hanze én de Moderne Devotie’ | Herman Pleij
Haar kooplieden bevoeren rivieren en zeeën op zoek naar mogelijkheden voor uitbreiding van hun
handel. Tegelijk ontstond midden in de toenemende rijkdom een geloofspraktijk die de gelovige ruimte gaf, maar ook het inzicht dat je als mens niets voorstelt. In deze Celelezing nam Herman Pleij ons mee naar de Gouden Eeuw van Zwolle, een stormachtige periode waarin een geestelijke revolutie samenviel met een sociale omwenteling. Een boeiende tijd, waarin traditie botste op vernieuwing, en verwarring bestond naast het behoud van zekerheden. Als geen ander wist Herman Pleij het verleden voor ons tot leven te wekken, waarbij hij eveneens lijnen met het heden legde. Hoe leidt kennis van de Zwolse middeleeuwen tot een beter begrip van het heden? Met zijn inspirerende verteltrant ging Herman Pleij in op hetgeen zó kenmerkend is voor Zwolle.
Celelezing 2019
'Een robot als vriend' | Maarten Steinbruch
Nederland geldt op tal van gebieden als een living lab, maar houden we de internationale concurrentie bij? De techniek gaat snel, maar wat met de mens: verandert die wel snel genoeg mee met de techniek? De Celelezing 2019 van Maarten Steinbruch was een tijdreis naar de wereld van morgen. Een nabije toekomst waarin de toepassing van techniek en kunstmatige intelligentie al ver in ons leven zal zijn doorgedrongen. Iedere 18 maanden verdubbelt de rekencapaciteit van microchips, en kan onze techniek meer.
Celelezing 2018
'De vrije burger en de gevaarlijke staat' | Paul Frissen
Is de overheid een bedreiging of beschermt zij ons? Dit is de centrale vraag die Paul Frissen stelde tijdens de Celelezing 2018. Zijn antwoord was zowel prikkelend als confronterend. Prikkelend omdat krantenlezers wekelijks worden geconfronteerd met problematiek rond een staat die zijn neus in de zaken van zijn onderdanen wenst te steken. Confronterend omdat wie het over de staat of de overheid heeft, zichzelf niet buiten beschouwing mag laten. De burger namelijk is in de ogen van Frissen een tamelijk verwend individu, dat van de staat verwacht dat hij alle pijn en ongemak uit het leven bant. Hoewel tragiek en dood onlosmakelijk bij het leven horen, is dat het laatste dat de overheid haar burgers zal inwrijven. Liever doet men nieuwe beloften, waardoor de burgers nog verwender worden. Wanneer echter de overheid zich omwille van de bescherming van die burgers bepaalde vrijheden veroorlooft, steekt onmiddellijk het angstbeeld van ‘Big Brother’ de kop op. Met talloze voorbeelden spoorde Frissen aan tot een herbezinning op de soms overgrote ambitie van de staat, maar ook tot een herbezinning van burgers over wat hun eigen verantwoordelijkheid is en wat aan de overheid kan worden overgelaten.
Celelezing 2017
'Voorbij de mythe van baanzekerheid en het vaste contract, op weg naar wegzekerheid' | Barbara Baarsma
Barbara Baarsma, hoogleraar marktwerking aan de Universiteit van Amsterdam en Kroonlid van de SER, hield tijdens de Celelezing 2017 een vurig pleidooi voor een verandering van onze arbeidsethiek. De moderne tijd kijkt naar het verleden, zei ze, en ziet de grote kansen van morgen over het hoofd. De bezorgdheid dat robots veel mensen werkloos zullen maken, is onterecht: er zijn beroepen en banen in aantocht die nu nog niet bestaan of in de kinderschoenen staan. Maar daar moet de samenleving wel op inspelen. Levenslang werken voor één baas is verleden tijd, net als het levenslang beoefenen van één beroep. De werkende van de toekomst zal een cursist zijn die levenslang kennis vergaart en vaardigheden opdoet om op de arbeidsmarkt aangesloten te blijven. Deze werkende beperkt zich bovendien niet tot één loopbaan, maar heeft verschillende ijzers in het vuur. Om de transformatie naar een modernere omgang met werk te stimuleren, presenteerde ze onderstaand vijfpuntenplan om de arbeidsmarkt te moderniseren:
1). Één contractvorm in (bijvoorbeeld voor de termijn van vijf jaar).
2). Een verzekering tegen kennisveroudering voor alle werkenden.
3). Draai de doorgeschoven risicoverschuiving richting werkgevers terug.
4). Geleidelijke afbouw zelfstandigenaftrek.
5). Verlaag de WIG en de marginale belastingdruk op arbeid!
Celelezing 2016
Over democratie in onze complexe wereld | prof. Alex Brenninkmeijer
Alex Brenninkmeijer waarschuwde voor een verschijnsel dat in de politiek en de media overal om zich heen grijpt: vereenvoudiging. Die vereenvoudiging noemde hij reductie, het terugbrengen van een ingewikkeld maatschappelijk krachtenveld tot een bedrieglijk overzichtelijke waarheid. In een wereld die wordt bewoond door mondige burgers die zich onveilig voelen door ontwikkelingen waarop ze geen invloed hebben (Europa, migratie, bankencrisis) en wier angstigheid door de media wordt gevoed, ontstaat de behoefte aan een overmaat aan duidelijkheid.
Duidelijkheid die niemand kan geven en die, aldus Brenninkmeijer, ook niemand moet verlangen. Zijn lezing stelde vooral scherp op het populisme, dat zich van alle politieke stromingen het meest aan reductie schuldig maakt. Behalve dat het populisme het kwaad van deze tijd uitvergroot, versimpelt het de vele oorzaken tot slechts één (de islam). Nog scherper veroordeelde Brenninkmeijer de reductionistische oplossing die het populisme biedt, namelijk dat één leider, één politieke krachtpatser, de goede tijden van weleer zullen doen terugkeren.
Alex Brenninkmeijer was in de periode 2005-2013 de Nationale Ombudsman. Nu is hij lid van de Europese Rekenkamer in Luxemburg en hoogleraar Institutionele Aspecten van de Rechtsstaat aan de Universiteit van Utrecht. Daarnaast is hij voorzitter van de stichting Democratie en Media.
Celelezing 2015
‘Baken voor de wereld? Nederlandse tolerantie in (historisch) perspectief' | Prof. James Kennedy
